Page 1 - Tarih web edition

ÜNİTE 1

TARİH BİLİMİNE GİRİŞ

TARIHIN TANIMI
Tarih, insanların geçmişteki siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik alanlardaki faaliyetlerini yer ve zaman göstere-
rek, neden-sonuç ilişkisi içerisinde belgelere dayanarak inceleyen bir bilim dalıdır.
Tarihin, geçmişte yaşanan olayları konu edinmesi önem ve işlevinin geçmişle sınırlı olduğu anlamına gelmez.
Server Tanilli’nin söylediği gibi “Tarih geçmişi aydınlatan, bu günü açıklayan ve geleceğe ışık tutan bir bilim dalıdır.”

TARIH BILIMININ YÖNTEMI
Yöntem, bir sonuca ulaşmak için bilim ve mantığa uygun biçimde yapılan araştırma olarak tanımlanmaktadır.
Tarihin de içinde yer aldığı sosyal bilimler ile fen bilimlerinin yöntemleri birbirinden farklıdır. Fen bilimleri gözlemlere,
deneylere, laboratuvar ölçümlerine, kural, yasa ve sonuçlara dayanan bir yöntem kullanır.
Sosyal bir bilim olan tarih ise yaşanmış, bitmiş olan olayları konu edindiği için bu olayların tekrarlanması, deney
ve gözlemlerin yapılması mümkün değildir. Bu nedenle tarih biliminin yöntemi araştırmak, anlamak ve açıklamaktır.

Tarih, on binlerce yıldan oluşan, geçmişten günümüze kesintisiz olarak yaşanan süreci araş-
tırmaktadır. Bu uzun ve bir o kadar da karmaşık olan sürecin, araştırmada ve öğrenmede
kolaylık sağlanması amacıyla tarih bilimcileri tarafından mekâna, zamana ve konuya göre
sınıflandırılması da tarih biliminin diğer bir yöntemidir. “Türkiye Tarihi” mekâna, “XX. Yüzyıl
Tarihi” zamana, “Toplumsal Mücadelelerin Tarihi” de konuya göre tarih çalışmalarına veri-
lebilecek örneklerdir.

TARIH VE KAYNAK
Geçmişte yaşanan olaylarla ilgili bilgilere, olayların yaşandığı dönemden kalan ve o olaylara tanıklık yapabile-
cek belge ve bulgulara ulaşılması ve bunların değerlendirilmesiyle ulaşılmaktadır. Tarih bir belge bilimidir. Tarihçiler
geçmişe ilişkin tüm savlarını belgelere dayandırmak zorundadırlar.

KAYNAK TÜRLERI
Yazısız Kaynaklar: Öncelikle yazının icat edilmediği Tarih Öncesi Devirlerin aydınlatılmasında yararlanılan
kaynaklardır. Taş, toprak, kemik ve madenden yapılmış çeşitli araç ve gereçler, mezarlar, resim ve kabartmalar
yazısız kaynak türleridir.
Yazılı Kaynak Türleri: Yazıyla ifade edilen durumların yazısız kaynaklara oranla daha kesin bilgiler içerdikleri
genel bir doğru olarak kabul edildiği için yazılı kaynaklar tarihin temel kaynakları olarak kabul edilmektedir. “Tarih
Sümerle başlar.” yargısının temel dayanağı, yazının Sümerler tarafından icat edilmesidir. Kitabeler, fermanlar, mü-
hürler, paralar, antlaşma metinleri ve kitaplar başlıca yazılı metinlerdir.

Destan, efsane, hikâye, şiir gibi sözlü; CD film, fotoğraf gibi görsel ve sözlü kaynaklar da
tarih biliminin, geçmişi araştırırken yararlandığı diğer kaynak türleridir.

Birinci Elden Kaynaklar: Tarihi olayın geçtiği döneme ait her türlü bulguya birinci elden kaynak denir. Mustafa
Kemal Atatürk’ün yazdığı Nutuk ve Kadeş Antlaşması metni gibi.
Ikinci Elden Kaynaklar: Tarihi olayla ilgili birinci el kaynaklardan yararlanılarak yazılan eserlere de ikinci el
kaynak denir. Şerafettin Turan’ın Nutuk başta olmak üzere Kurtuluş Savaşı ve sonrasının birinci el kaynaklarından
yararlanarak yazdığı Türk Devrim Tarihi adlı eseri ikinci el kaynak niteliğindedir.
Olay: Hayat içerisinde tek tek meydana gelen değişimlere olay denir. İstanbul’un fethi, Fransız İhtilali, 1917
Ekim Devrimi, TBMM’nin açılması gibi.
Olgu: Aynı türdeki olayları bir bütün olarak anlatmak için kullanılan ve süreklilik gösteren, uzun zaman dilimi
içinde oluşan durumları ifade eden kavramdır. 1071 Malazgirt Zaferi olay, Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşma-
sı ise bu olaya bağlı olarak süreç içerisinde oluşan durum, yani olgudur.

www . englishexampoint .com 1